Dirofilarioza podskórna jest chorobą ludzi i zwierząt, w tym psów, kotów i lisów, powodowaną przez inwazje nicieni należących do gatunków: Dirofilaria repens oraz Dirofilaria striata (1, 2). Gatunek D. striata endemicznie występuje w Ameryce Północnej i Południowej (1). Z kolei D. repens występuje w Azji, Ameryce Północnej, Afryce oraz w Europie. Obydwa gatunki nicieni przenoszone są przez komary (1, 2). Do niedawna uważano, iż w Europie D. repens endemicznie występuje w krajach śródziemnomorskich (3). W Polsce nie stwierdzano przypadków dirofilariozy podskórnej u ludzi bądź zwierząt do roku 2007. Pierwszy przypadek inwazji D. repens w Polsce opisany został u człowieka w Warszawie w 2007 roku (4). Od tego czasu stwierdzono kolejne przypadki u 5 innych osób pochodzących z Warszawy lub jej okolic, co zostało opisane w 2008 roku (5). Z kolei pierwsze przypadki zarażeń u psów stwierdzone zostały w 3 hodowlach psów (1 hodowla z Warszawy oraz 2 hodowle z województwa mazowieckiego) latem 2009 roku (6). Następne przypadki dirofilariozy podskórnej psów w Polsce opisane zostały u 8 psów w roku 2010 (7). We wszystkich wymienionych przypadkach potwierdzono, iż inwazje spowodowane były przez gatunek D. repens.

Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, iż obecnie inwazja Dirofilaria repens występuje w Warszawie endemicznie, a została ona zawleczona do Polski najprawdopodobniej z południa Europy. Przypuszczenie to może potwierdzać fakt stwierdzenia po raz pierwszy inwazji D. repens u psów na Słowacji w 2005 roku, natomiast w latach następnych również w Czechach, Niemczech i Holandii, co wskazuje na wzrastający zasięg występowania tego pasożyta w Europie(6, 8).

Dirofilarioza podskórna jest chorobą o łagodnym przebiegu. U psów często stwierdzane są inwazje bezobjawowe. Inwazja objawiać się może w postaci niewielkich guzków podskórnych, w niektórych przypadkach bolesnych lub swędzących, wewnątrz których umiejscawiają się dorosłe osobniki. W niektórych przypadkach pasożyt może również umiejscawiać sie podspojówkowo (2, 3, 5, 6).

Rozpoznanie inwazji u zwierząt polega na stwierdzeniu obecności dorosłych nicieni w guzkach podskórnych bądź stwierdzeniu obecności mikrofilarii (larw nicienia) we krwi obwodowej. Testem diagnostycznym służącym do wykrywania mikrofilarii we krwi obwodowej jest zmodyfikowany test Knotta. Do wykonania zmodyfikowanego testu Kontta należy pobrać 1 ml krwi żylnej do probówki z EDTA. Ważna jest w tym przypadku pora pobierania krwi. W porze żerowania komarów znacznie zwiększa się koncentracja mikrofilarii we krwi obwodowej, w związku z czym pobieranie krwi o zmroku znacznie zwiększa czułość testu. Przy podejrzeniu dirofilariozy podskórnej warto również pamiętać o długości okresu prepatentnego, który w tym wypadku wynosi od 27 do 34 tygodni. Zatem przed upływem tego czasu nie jest możliwe stwierdzenie mikrofilarii we krwi (2, 3).

Piśmiennictwo

1. Orihel TC, Eberhard ML. Zoonotic Filariasis. Clin Microbiol Rev, 1998, 11, 366-381.

2. Taylor MA, Coop RL, Wall RL. Veterinary Parasitology. Blackwell Publishing, Ames, Iowa 2007.

3. Ferasin L, Knight D. Filarial infections. W: Shaw SE, Day MJ. Arthropod-borne Infectious Diseases of the Dog and Cat. Manson Publishing, London 2005, 51-61.

4. Cielecka D, Szymańska K, Salamatin R, Tomaszewska A. Przypadek inwazji Dirofi laria repens (Leidy, 1856) (Nematoda: Filarioidea: Onchocercidae) u pacjenta w Warszawie.Wiad Parazyt 2007, 53 (suplement), 165.

5. Żarnowska-Prymek H, Cielecka D, Salamatin R. Dirofilarioza – Dirofilaria repens – po raz pierwszy opisana u polskich pacjentów. Przegląd Epidemiol, 2008, 62, 547-551.

6. Demiaszkiewicz AW, Polańczyk G, Pyziel AM, Kuligowska I, Lachowicz J. Pierwsze ogniska dirofilariozy psów wywołanej przez Dirofilaria repens Ralliet et Henry, 1911 w centralnej Polsce. Wiad Parazyt 2009, 55, 367-370.

7. Sapierzyński R, Fabisiak M, Sałamaszyńska A. Several cases of dirofilariosis accidentally diagnosed in dogs from Poland, including two PCR positive Dirofilaria repens cases. Pol J Vet Sci, 2010, 13, 545-547.

8. Svobodova V., Svobodova Z., Beladicova V., Valentova D. First cases of canine dirofilariosis in Slovakia: a case report. Vet Med. – Czech 2005, 50, 510-512.